Sudan Genelkurmay Başkanı General Abdulfettah el-Burhan‘ın, ülkedeki “dünyanın en makûs insani krizi”ne yol açan çatışmaları bitirmek için, Türkiye’nin arabuluculuk teklifini kabul ettiği bildirildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, El-Burhan ile 13 Aralık’ta bir telefon görüşmesi gerçekleştirmiş ve Sudan idaresi ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ortasında arabuluculuk için devreye girmeyi önermişti.
BAE, ülkeyi fiilen yöneten Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF) ile savaşan paramiliter küme Süratli Dayanak Güçleri’ne (RSF) silah sağlamakla suçlanıyor.
Bu iddiayı doğrulayan bağımsız uzmanlar, RSF’ye silah akışını kesmenin Sudan’daki iç savaşı bitirme yolunda hayati bir adım olacağını söylüyor. Abu Dhabi de Türkiye’nin arabuluculuk teklifini kabul etmişti, fakat RSF’yi silahlandırdığı tezlerini reddediyor.
Birleşmiş Milletler (BM), Sudan’da yaklaşık iki yıldır devam eden çatışmaların dünyadaki en makus insani krize yol açtığını söylüyor.
Ülkede kıtlık yayılmaya devam ediyor ve şimdiden 11 milyondan fazla kişi yerlerinden edildi.
Sudan arabuluculuk teklifine ne cevap verdi?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, El-Burhan ile 13 Aralık’ta telefonda görüştü.
Erdoğan görüşmede, Sudan’da “sulh ve istikrarın sağlanması, toprak bütünlüğü ve egemenliğinin korunması” ve “BAE ile ortasındaki uyuşmazlıkların giderilmesi” için Türkiye’nin devreye girmesini önermişti.
Cumartesi günü de Port Sudan’da El-Burhan ile Türkiye Dışişleri Bakan Yardımcısı Burhanettin Duran ortasında bir görüşme gerçekleşti.
Fransız haber ajansı AFP’ye göre, Sudan Dışişleri Bakanı Ali Yusuf, görüşmede El-Burhan’ın, paramiliter güçlerle ordu ortasındaki çatışmaları bitirmek için Türkiye’nin teklifini kabul ettiğini duyurdu.
Yusuf, “Sudan’ın Türkiye üzere kardeşlere ve dostlara muhtaçlığı var” dedi ve “girişimin Sudan’da barışın sağlanmasına yol açabileceğini” kelamlarına ekledi.
İç savaş nasıl başladı?
Sudan Afrika’nın üçüncü büyük ülkesi ve jeopolitik açıdan kıymetli bir bölgede yer alıyor. Birebir vakitte her biri Hartum siyasetiyle iç içe geçmiş güvenlik sıkıntıları olan yedi ülkeyle hudut komşusu.
Bu çatışma, 2019’da Devlet Başkanı Ömer El Beşir’in devrilmesinin akabinde yaşanan tansiyonlu sürecin devamı.
30 yıldır iktidarda olan El Beşir’in devrilmesinin akabinde sivil halk demokrasi talebini sürdürdü.
Bunun akabinde ortak bir askeri-sivil hükümet kuruldu lakin bu da 2021 yılında Sudan Silahlı Kuvvetleri Başkanı General Abdulfettah el-Burhan’ın darbeyle iktidarı ele geçirmesiyle son buldu.
“Hemedti” olarak bilinen Süratli Destek Güçleri’nin (RSF) lideri General Mohamed Hamdan Dagalo da bu süreçte ona yardım etti.
Ancak iki önder iktidarı nasıl paylaşacakları ve RSF’nin gelecekteki rolü ve finansmanı konusunda uyuşmazlık yaşadı.
Ana uyuşmazlık noktalarından biri, 100 bin kişilik RSF’yi orduya dahil etme planları ve daha sonra yeni gücü kimin yöneteceğiydi.
15 Nisan 2023’te gerginlik başşehir Hartum’dan başlayarak iç savaşa dönüştü.
BM ve başka yardım kuruluşları savaş nedeniyle 20 bin kişinin öldüğünü kestirim ediyor lakin gerçek sayının bunun da üzerinde olabileceğine dair açıklamalar var.
Çatışmalar nedeniyle, hayatını kaybeden kişi sayısının kaydı tutulamadı.
Mayıs ayında, ABD’nin Sudan özel temsilcisi Tom Perriello, kimi varsayımlara nazaran 150 bin kişinin öldüğünü söyledi.
Hızlı Dayanak Güçleri (RSF) nedir?
RSF’nin kökenleri, Darfur’da isyancılarla zalimce savaşan makûs şöhretli Cancavid milislerine dayanıyor.
2013’te Devlet Başkanı Ömer El Beşir kümesi yarı organize bir paramiliter güce dönüştürdü ve önderlerine askeri rütbeler verdi.
Kuruluşundan sonra General Dagalo, kümesi Yemen ve Libya’daki çatışmalara müdahale eden ve Sudan’ın kimi altın madenlerini denetim eden bir paramiliter güce dönüştürdü.
BAE’nin çatışmalardaki rolü ne?
Geçen hafta yaptığı açıklamada BAE, Türkiye’nin “Sudan’daki devam eden krizi çözmek” için yaptığı “diplomatik çabaları” memnuniyetle karşıladığını açıklamıştı.
Dışişleri Bakanlığı, “BAE, Sudan’daki çatışmayı sona erdirmek ve krize kapsamlı bir tahlil bulmak için Türkiye’nin eforları ve tüm diplomatik teşebbüsleriyle işbirliği yapmaya ve uyum sağlamaya büsbütün hazır” açıklamasını yaptı.
Her iki taraf da yabancı güçler tarafından destekleniyor, bu da savaşın sürmesine yol açıyor.
SAF Suudi Arabistan ve Mısır tarafından destekleniyor ve İran’dan silah alıyor.
Birleşik Arap Emirlikleri ise RSF’yi destekliyor.
Reuters haber ajansının aktardığına nazaran BM uzmanları, RSF’nin Çad, Libya ve Güney Sudan üzere komşu Afrika ülkeleri tarafından da desteklendiğini söylüyor.
Sudan hükümeti geçen ay, RSF’yi BAE üretimi insansız hava araçları ile komşu Çad’dan ülkeye saldırmakla suçlamıştı.
Geçen ay ABD Kongresi’nin iki üyesi, BAE’nin Beyaz Saray’a RSF’yi silahlandırmayacağına dair kelam verdiğini duyurmuştu.