Ahmet Tirej Kaya
Türkiye’deki Cumhurbaşkanlığı ve 28’inci Devir Milletvekili seçimlerinin en fazla konuşulduğu ülkelerden biri de NATO üyeliği için sırada bekleyen İsveç oldu. Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçimi kazanma mümkünlüğünün üyelik sürecini hızlandıracağı beklentisinin hâkim olduğu ülkede, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın galibiyetinin bu bahisteki meçhullüğü sürdürdüğü söylenebilir.
1 Haziran’da yürürlüğe giren yeni terör kanunuyla Türkiye’nin taleplerine somut bir karşılık veren İsveç’te gözler, gelecek hafta Türkiye ile yapılacak görüşmede. Uzun bir ortanın akabinde gerçekleşecek görüşme, temmuzdaki NATO toplantısı öncesinde kritik ehemmiyete sahip. ‘Terör örgütlerini desteklemeyi ve güçlendirmeyi’ yasaklayan yeni terör yasası, IŞİD’in 2017’de başşehir Stockholm’de gerçekleştirdiği hücumun akabinde gündeme geldiyse de altı yıllık çalışmanın akabinde Türkiye’nin taleplerine uygun olarak güncellendi ve uygulamaya konuldu. Yasanın uygulamada nasıl sonuçlar vereceği ve İsveç’in Türkiye’nin talepleri kapsamında ne çeşit adımlar atacağı ise tartışılmaya devam ediyor.
Stockholm Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Enstitüsü’nden (SUITS) Doç. Dr. Paul T. Levin, Türkiye’deki seçimleri ve İsveç’in NATO üyeliği konusundaki gelişmeleri kıymetlendirdi.
İkinci çeşidi 28 Mayıs’ta yapılan Cumhurbaşkanlığı seçim sonuçları hakkında değerlendirmede bulunan Paul Levin, “Türkiye açısından bu sonuçlar her şeyden evvel, ülkenin demokratik bir iktidar değişikliğine talih vermeyi tercih etmediği, bilakis ülkenin şu an içinde olduğu yolun devam edeceği manasına geliyor. Bu muhtemelen, otoriter idarenin konsolidasyonunun devamı olarak yorumlanabilir” tabirlerini kullandı.
‘ERDOĞAN EKONOMİK KRİZLE BAŞ ETMEK ZORUNDA’
Levin’e nazaran, Erdoğan artık derinleşen ekonomik krizle baş etmek zorunda. Levin, mevzuya ait değerlendirmesinde, “Bu bir döviz yahut finans krizi olarak kıymetlendirilebilir. Tehdit içeren bu kriz riski nedeniyle epey sert bir düşüş yaşanabilir. Açıkçası şu an en değerli soru, yeni maliye ve hazine bakanı ile merkez bankası liderinin krizle çaba etmek için Erdoğan tarafından özgür bırakılıp bırakılmayacağıdır” dedi.
Levin seçimin akabinde tahlilsiz olarak ortada durduğunu belirttiği Kürt sorununda de Erdoğan’ın yine adımlar atabileceğini ve cumhuriyetin 100’üncü yılı kutlanırken yeni bir büyük projeyle bu sorunda güçlü rüzgarların esebileceğini söyledi.
‘DIŞ SİYASETTE ŞU ANKİ ÇİZGİNİN SÜRDÜRÜLECEĞİNİ DÜŞÜNÜYORUM’
Türkiye’nin bundan sonraki beklenen dış siyasetini pahalandıran Paul Levin, Batı ve Rusya ortasında kurulan istikrarın sürdürüleceğini kaydetti. Levin, “Türkiye’nin dış siyasetinde kısa vadede, batıyla daha güzel bağları içeren süreksiz bir dönüş olacağını bekliyorum lakin temelde şu anki çizginin sürdürüleceğini düşünüyorum. Bu Türkiye’nin Batı ile sıkıntı bir ilgiye sahip olacağı manasına geliyor” değerlendirmesinde bulundu.
“Bir taraftan İsveç’in NATO üyeliği konusu varken, başka taraftan Batı ile Rusya ortasında istikrar kurmak üzere sorunlu bir durum sürüyor” diyen Paul Levin, “Aynı vakitte Türkiye uzun müddettir Avrupa Birliği’nin (AB) temelini oluşturan bedelleri paylaşmıyor. Göçmen sorunu üzere somut bahislerde ve öteki uyuşmazlık alanlarında tahlil bulmak gerektiği için karmaşık ilgiler olmaya devam edecek. Yani kimi mevzularda uyuşmazlık olurken, diğer konularda iş birliği sürecek” öngörüsünü paylaştı.
‘İŞARETLER SOMUT BİR SONUCUN GELEBİLECEĞİNİ GÖSTERİYOR’
İsveç’in NATO üyeliği konusuna değinen Levin’e nazaran 12 Haziran’da Türkiye ve İsveç ortasında yapılacak toplantı çok kıymetli. “Vilnius’taki toplantıdan evvel vaktin çok kısa olduğu görülüyor” diyen Paul Levin, mevzuyu şu sözlerle kıymetlendirdi:
“Erdoğan’ın İsveç’in NATO üyeliğini kabul etmesinin akabinde Türk parlamentosunun bunu süratli bir biçimde onaylamaya yetişmesi güç üzere. Bununla birlikte olumlu sinyaller gördüğümü söyleyebilirim. Başka NATO üyeleri İsveç’in Vilnius’taki toplantıya kadar ittifaka katılması konusunda çok net. ABD Kongresi, Türkiye’nin istediği F16 uçakları konusunda gevşemeye gidebilir. İsveç’te yeni terör yasası 1 Haziran’da yürürlüğe girdi ve Yüksek Mahkeme, terör hatası ile olmasa da narkotik bir kabahat nedeniyle cezaevinde olan bir kişinin Türkiye’ye iade edilmesine karar verildiğini bildirdi. Cuma günü de savcılık PKK ile teması olduğu tez edilen bir kişinin ‘terörü finanse’ ettiğinin çok açık olduğunu söz ederek bu kişi hakkında dava açılmasını talep etti. Bu üzere işaretler somut bir sonucun gelebileceğini gösteriyor.”
‘ORBAN ERDOĞAN’IN PLANLARINDAN HABERDAR OLABİLİR’
Macaristan’da da enteresan gelişmelerin yaşandığını söyleyen Paul Levin, Macaristan Başbakanı Viktor Orban’a işaret ederek, “Macaristan’dan da parlamentonun İsveç’in NATO üyeliğini Vilnius’taki toplantı öncesinde onaylayacağına dair olumlu sinyaller geliyor” dedi. Levin, “Orban’ın İsveç’in üyeliğini onaylayacak son ülke olmayacaklarını söylediği ve Erdoğan’la koordineli olduğu görüldüğü için Erdoğan’ın planlarından haberdar olduğu kestirim edilebilir. Lakin bu varsayımlar dedikodulara dayanıyor ve sanıyorum ki bu sebeple buradan kapsamlı sonuçlar çıkarılamaz” değerlendirmesinde bulundu.
Levin, olumlu sinyaller olmakla birlikte, Türkiye’nin İsveç Büyükelçisi Yönet Can Tezel’in Aftonbladet gazetesinde yayınlanan yazısına dikkat çekti. Levin, “Geçtiğimiz günlerde Stockholm’de bir şov yapıldı ve orada PKK bayrakları taşındı. Mevzuyla ilgili Türkiye’nin İsveç Büyükelçisi Aftonbladet gazetesine yazdığı yazıda İsveç kurumlarını göstericilere karşı gerekli adımları atmaya çağırdı. Bu açıdan İsveç’in NATO’ya iştiraki konusu hâlâ bilinmeyen bir sıkıntı olmakla birlikte, genel olarak olumlu işaretler olduğu açık” dedi.
Tezel, 7 Haziran’da yayınlanan ve “Türkiye yeni terör yasasının yarattığı farkı görmek istiyor” başlıklı yazısında 4 Haziran Pazar günü Stockholm’de yapılan şovların ‘terör örgütü’ üyeleri tarafında organize edildiğini ve bu şovun söz özgürlüğü kapsamına girmediğini belirterek İsveçli yetkililere yeni terör yasasını uygulama daveti yapmıştı.